Okula başladı ama peki ya başarısız olursa?
Bebekliğinden beri gelişimini aşama aşama takip ettiğiniz ve desteklemek için her türlü olanağı kullandığınız çocuğunuz nihayet uygun bulunan okula başladı. Bir anne baba olarak en büyük mutluluklardan birisi de çocuğumuzun “anne-baba” demesi gibi artık “anne-baba”yı yazıyor ve okuyor olmasıdır. Ancak bazen işler yolunda gitmeyebilir. Çocuğumuz beklediğimiz üzere ilkokul birinci sınıfta akademik alanda zorluk yaşayabilir ve ders başarısızlığı deneyimlenebilir. Elbette dersler önemli değildir ancak yaşamın çalışkanlık evresi ve özgüvenin aşılandığı bu ilkokul dönemlerinde okuldan olumsuz geri bildirimlerin olması çocuğumuzu şüphesiz etkileyecektir. Gelecekte mutlu bireyler olması, “yapabiliyorum”, “becerebiliyorum” ve “başarabiliyorum” düşüncelerinden temel alır.
Başarısızlık nedenleri nelerdir?
Okul başarısızlığının pek çok nedeni olabilir: Bunlar çocuğa bağlı, aileye bağlı ve topluma bağlı nedenler olarak gruplandırılabilir:
- Çocuğa bağlı başarısızlık nedenleri:
Çocukta duygusal sorunların varlığı, çalışma alışkanlıklarının kazanılmamış olması en başta gelir. Çocuğun kapasitesi iyi olsa da kafası karışık, endişeli ise dikkati dağılır ve derse konsantre olamayabilir. Çocuk depresif ise sürekli yorgun, uykulu, isteksiz olabilir ya da hiperaktif bir çocuk çok uzun süre ara vermeden dersi takip edemeyebilir. Öğrenme bozukluğu varlığında çocuk geç öğrenir, harf karıştırabilir, okuma ve yazma veya sadece matematik konusunda güçlükler yaşayabilir.
Bunların dışında çocuğun işitme-görme gibi fizyolojik bir rahatsızlığı da başarısızlığa yol açabilir. Çocuk uzağı göremediği için tahtayı görememiş, duyamadığı için öğretmeninin anlattığı önemli şeyleri kaçırmış olabilir.
- Aileden kaynaklanan başarısızlık nedenleri:
- Ailenin çocuğa uygun ders çalışma ortamını sunmamasıdır. Ne yazık ki çoğu çocuk televizyon karşısında ders yapmaktadır veya bebek olan kardeşi onun defterleriyle oynarken dersine odaklanmaya çalışmaktadır.
- Ailenin çocuğa yönelik davranış ve beklentileri de ders başarısını etkiler.
Ailenin çocuğuna gösterdiği tutum da başarıyı etkiler mi?
Ailenin olumsuz tutumundan birisi çocuğun derslerine karşı aşırı ilgisiz olmalarıdır. Aile çocuğunun durumunu sadece sene sonu karnesi ile takip eder.
Çocuğun başarısızlığı ile bile ilgilenmeyen aileler vardır. Sınıfta kalmama sistemi ile sınıf geçme kolaylaştı ve aile farkına varmadan çocuk hiç bir şey öğrenemeden liseyi bitiriyor, böyle gençlerin sayısı az değildir.. İlgisiz aile çocuğun yıl içerisindeki durumuyla, zorlandığı derslerle ilgilenmez ve sadece karne alınca önemser.
Bunun tam tersi bir durum da başarıyı olumsuz etkiler. Bazı aileler ise aşırı ilgilenirler. Ders notları, yazılılar, testler, deneme sınavları bu aileler için oldukça önem taşır. Adeta anne baba çocukla aynı sınıfta okuyormuşçasına işin içine girerler, evde sürekli yazılılar konuşulur, hayat sınavlara göre planlanır. En ufak düşük not başarısızlık olarak ele alınır ve fatura çocuğa kesilir. Çözdüğü test, yaptığı net sayısına göre çocuk evde kabul görür. Ailenin aşırı beklentisi ders başarısını olumsuz etkiler.
En uygun durumda ise anne ve babalar çocuklarının potansiyelini bilmeli ve buna göre davranmalıdır. Entellektüel seviyesi ile ilgili sorunu varsa okulda uyum sorunları ve ders başarısızlıkları gözlemlenebilir.
Yine aileden kaynaklanan ders başarısızlığı durumları: Aile içi anlaşmazlık, geçimsizlik, kardeş kıskançlığıdır. Ebeveynlerin çocuklarına olan eleştirel, tehditkar, aşırı beklentili tutumları çocuğun başarısını düşürür. Anne ve babası arasındaki geçimsizliğe çocukların şahit olması, sorunları çocuk ile paylaşma ve onu taraf olmaya zorlama gibi tutumlar çocuğun psikolojik dengesini bozabilir. Yine kardeş kıskançlığı, ev değişikliği gibi durumlarda da çocuğun kafası karışabilir. Çocuk, ailevi sorunları arkada bırakarak dersinin başına oturamaz, otursa bile konsantre olamaz.
Toplum etmenli başarısızlık nedenleri:
Ülkemizde eğitim sisteminden kaynaklanan zorluklar vardır. Kalabalık sınıflarda ders görmek, sınav sisteminin sürekli değişmesi, daha alt yapı oluşmadan aşamalı sınavlara geçmek, belirsizlik kafa karışıklığını ve sınav endişesini arttırır.
Her bireyin gelişim özelliklerinin, farklılıklarının olduğunu düşünecek olursak, her çocuğun sorun yaşadığı alanlar belirlenmeli ve çocuğa özgü eğitsel destek sağlanmalıdır. Başarısızlık telafi edilebilecek bir durumdur, önemli olan işin başında iken gereken önlemlerin alınmasıdır